In het werken met trauma - en zeker in de helingsfase - vormen rituelen een belangrijke sleutel tot herstel. Daar kan je meer over lezen in "Stuck" (Eng/Nl). Om met rituelen te leren werken, is het handig om d.m.v. observatie te leren onderscheiden wat maakt dat een ritueel werkt of niet. Vragen die je dan in je achterhoofd kunt houden zijn:
Wat is het doel van het ritueel?
Wie voert het ritueel uit?
Welke woorden, welke taal wordt er gehanteerd?
Waar wordt het ritueel uitgevoerd?
Hoe wordt er op gereageerd door de betrokken partijen?
Welke mate van erkenning wordt er geuit doorheen het ritueel (bv. bij een verontschuldiging)?
Wat voelde je toen je het ritueel observeerde? Onze 'lijven' zijn immers bijzonder gevoelig om de intentie, het effect, ... van rituelen te onderscheiden.
...
Af en toe zijn er momenten waarbij er rituelen uitgevoerd worden op grote of maatschappelijke schaal. Die komen dan in de media, op het nieuws. Grijp dit als een goede kans om te observeren en in kaart te brengen in welke mate het ritueel zijn werk doet, zeker als het rituelen zijn. Met een beetje geluk kan je de beelden later nog eens bekijken om er net iets langer bij stil te kunnen staan. Dat is een goede manier om je zintuig voor rituelen aan te scherpen.
En zo duik ik terug in de tijd, met name 11/11/2009. De Franse president Nicolas Sarkozy en de Duitse bondskanselier Angela Merkel herdachten samen, aan de Champs Elysées in Parijs, het einde van de Eerste Wereldoorlog. Voor het eerst nam een Duitse regeringsleider deel aan de viering van de toenmalige overwinnaar. In 1998 wuifde Merkels voorganger Gerhard Schröder nog de uitnodiging van Frankrijk, voor een gezamenlijke herdenking van de hand. Op systemisch vlak is dit meer dan een vermeldenswaardig feit!
In het minder bekende boek "Hart tegen Hard," schrijft Bert Hellinger over hoe conflicten (hard) tussen landen en volkeren op een zachte manier (hart) kunnen opgelost worden. Vaak zien we dat er voor de nakomelingen van oorlogen en andere ernstige gebeurtenissen - die leiden tot daders en slachtoffers - pas echt rust komt als het lot van de daders en de slachtoffers geëerd wordt.
Tijdens opstellingen zie je telkens weer dat de oorspronkelijke partijen - zij die de strijd echt gevoerd hebben - zich niet geëerd voelen als de strijd via hun nakomelingen - uit loyaliteit - verder gezet wordt, meer zelfs het maakt hen droevig. Terwijl we de strijd tussen landen/volkeren/... soms jaren en zelfs eeuwen zien voortbestaan. Ik denk hierbij aan Ierland, Palestina, ...
Sarkozy en Merkel toonden in dit opzicht groots staatsmanschap. Ze deden iets van heel grote systemische waarde voor alle mensen die op één of andere manier betrokken waren bij de eerste wereldoorlog: rechtstreeks (zijnde onze voorouders), wijzelf en alle nakomelingen. Dit stimuleert als het ware een intergenerationele verzoening.
Benieuwd hoe dit zichtbaar zou worden tijdens een opstelling, benieuwd hoe de oorlogsslachtoffers zouden kijken naar Sarkozy en Merkel. Probeer in de mate van het mogelijke ook even de beelden die je nog kan vinden op het internet te bekijken met de eerder aangehaalde vragen in je achterhoofd.
Enkele leestips:
Daan van Kampenhout : "De tranen van onze voorouders."
Anngwyn St. Just : "Relative Balance in an Unstable World."
Bert Hellinger: "Hart tegen hard."
Thomas Hübl: "Healing Collective Trauma."
Philippe Bailleur: "Stuck. Trauma in Organisaties."